Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Dzika kaczka została napisana w 1884 roku, w okresie przypadającym mniej więcej na środek kariery literackiej Ibsena. Kluczowym symbolem utworu jest dzika kaczka, pomysł ten ma dwa dość prawdopodobne źródła. Norweg mógł go zapożyczyć z wiersza swojego rodaka Welhalvena Morski ptak. Utwór ten opowiada historię zranionej przez lekkomyślnego myśliwego kaczki, która opadła na dno morza, by tam zginąć.

Drugim prawdopodobnym źródłem był pogląd Karola Darwina o tym, że dzikie kaczki popadają w degenerację, gdy są w niewoli.

Dramat Ibsena plasuje się idealnie pomiędzy poetyckimi, a realistycznymi elementami tych dwóch źródeł inspiracji.

Dzika kaczka - miejsce akcji


Akcja dramatu rozgrywa się w rodzinnej Norwegii Ibsena. Tłem dla pierwszego aktu jest dom bogatego przemysłowca o nazwisku Werle. Pokój, w którym toczy się fabuła był kosztownie umeblowany, szafy z książkami, wygodne kanapy i fotele. Biurko na środku sceny, na niem papiery i księgi handlowe. Pokój ten jest przejściowy, widać bowiem drzwi do jadalni, w której właśnie odbywa się przyjęcie, oraz do kantoru, czyli biura przemysłowca. Jest też kominek, w którym żarzy się węgiel. Światło jest przyćmione, rzucają je lampy z zielonymi abażurami.

Pozostałe cztery akty rozgrywają się w studiu fotograficznym Hialmara Ekdala.

Pomieszczenie to jest dość obszerne i znajduje się na poddaszu kamienicy, w której mieszka rodzina Ekdalów. Elementem oświetlającym pracownię jest szklany dach. Znajdują się w niej wszelkie konieczne do robienia, wywoływania i retuszowania zdjęć urządzenia i przyrządy. Pomieszczenie umeblowane jest bardzo skromnie. W pokoju widoczne są dwie pary drzwi, jedne do mieszkania, a drugie (dwuskrzydłowe) prowadzą na strych. Oświetlenie przez wszystkie pozostałe akty jest szare, ponieważ decyduje o tym aura za oknem. W ostatnim akcie szklany dach przykryty jest śniegiem.

Część akcji rozgrywa się na strychu, którego jednak widzowie nie widzą. Wiadomo jednak, że jest on zamieszkany przez zwierzęta: kury i króliki, a także dziką kaczkę.

Konflikt w Dzikiej kaczce


Protagonistą i jednocześnie antagonistą dramatu jest Hialmar Ekdal. Jest on człowiekiem leniwym nieudacznikiem, żyjącym dla iluzji. Ponadto oczekiwał od żony, by się nim opiekowała, a nawet pracowała za niego. Marzył o oczyszczeniu nazwiska swojego ojca poprzez wielki fotograficzny wynalazek, ale tak naprawdę nie poświęcał mu zbyt wiele czasu. Nawet niedowidząca Jadwiga poświęcała więcej czasu pracy przy zdjęciach niż on. Hialmar wówczas przesiadywał na strychu z dziką kaczką.

Gdy dowiedział się od Grzegorza o niechlubnej przeszłości Giny nie potrafił jej przebaczyć. Zakwestionował również swoje ojcostwo, wyrzekając się poniekąd Jadwigi. Odrzucił szczerą miłość córki, ponieważ był przekonany, że narodziła się z nieprawego łoża. Gdy dziewczyna się zabija, aby udowodnić Hialmarowi swoją miłość, ten żałuje swoich słów i czynów, lecz jest już za późno.

Po części drugim antagonistą Dzikiej kaczki jest Grzegorz, który chcąc naprawiać świat przyczynił się do wielkiej tragedii. Jego szczere chęci pomocy rodzinie Ekdalów poprzez uświadomienie Hialmarowi, jaką przeszłość miała jego żona, i że Jadwiga najprawdopodobniej nie jest jego córką, były bezpośrednią przyczyną konfliktu, który zmusił Jadwigę do popełnienia samobójstwa.

Punktem kulminacyjnym w utworze jest końcowa scena aktu trzeciego. Wtedy to Grzegorz zabiera Hialmara na spacer, podczas którego wyjawia mu prawdę o Ginie, o jej romansie z Hagenem. Wyjaśnił mu też dlaczego stary Werle pomagał Ekdalom przez tyle lat. Zdruzgotany tymi nowościami Hilamar wraca do domu wzburzony i wyładowuje swój gniew na żonie i córce.

Skutki działania Grzegorza okazały się tragiczne. Ostatecznie Hialmar niszczy samego siebie. Nie jest w stanie przebaczyć Ginie, że piętnaście lat wcześniej była kochanką Hagena, i wyrzeka się Jadwigi, ponieważ jest przekonany, iż to córka starego Werlego. Dziewczyna popełnia samobójstwo, by w ten sposób dowieść swoją miłość Hialmarowi.

Dzika Kaczka - cytaty


Werle (Akt pierwszy)

Człowiek samotny, Gregers, nie śmieje się tak łatwo.

Gregers Werle (Akt drugi)

Kiedy się patrzy na te dorastające dzieci, człowiek czuje, jak się starzeje.

Stary Ekdal (Akt drugi)

Las mści się.

Stary Ekdal (Akt drugi)

O, dzikie kaczki są dziwaczne, może mi pan wierzyć.

Relling (Akt trzeci)

[...] demoniczne natury nie są stworzone do tego, żeby kroczyć prostymi drogami; muszą od czasu do czasu zbaczać na bezdroża...

Ach, życie byłoby wcale nie najgorsze, gdyby nam tylko oszczędzono tych kochanych wierzycieli, którzy nachodzą nasze skromne mieszkania prezentując postulaty ideowe.


Nieszczęściem Ekdala jest, że otoczenie uważało go zawsze za kogoś zupełnie wyjątkowego...

Henryk Ibsen - biografia i twórczość


Henryk Johan Ibsen był najwybitniejszym norweskim dramaturgiem i poetą. Urodził się w Skien 20 marca 1828 roku. Był najmłodszym z czterech synów państwa Ibsen, lecz był starszy niż ich jedyna córka. Od najmłodszych lat uważany był za bardzo obiecujące dziecko.
Ponieważ interes jego ojca upadł, dzieciństwo Henryka upłynęło w biedzie.

W 1844 roku opuścił Skien, ponieważ dostał pracę asystenta aptekarza w małym prowincjonalnym miasteczku Grimstad. Szczytem jego marzeń było dostanie się na studia medyczne. Jednak w Grimstad zetknął się literaturą, ponieważ miał sporo wolnego czasu i poświęcał go głównie czytaniu książek. Z czasem poświęcił się temu bez pamięci, a przy okazji zaczął stawiać pierwsze kroki jako dramaturg. Zainspirowany starożytnym Rzymem i Cyceronem napisał swoją pierwszą sztukę – Katylina, w wieku dwudziestu dwóch lat. Jako osiemnastolatek wdał się w romans ze służącą i wkrótce po tym został ojcem, lecz nigdy nie utrzymywał kontaktów ze swoim nieślubnym synem.

Gdy miał lat dwadzieścia trzy wstąpił do grupy teatralnej i zaczął pisać zawodowo sztuki, niektóre z nich nawet reżyserował. Projektował również kostiumy dla aktorów. Po sześciu latach spędzonych w Grimstad zaoszczędził wystarczająco dużo pieniędzy by przeprowadzić się do stolicy Norwegii – Kristianii (czyli do dzisiejszego Oslo). W 1850 roku na deskach teatru Christiania Theater wystawiono Kjæmpehøien (Grób Hunów) – sceniczny debiut Ibsena.

W owych czasach Norwegia doświadczała swoistego przebudzenia. W 1818 roku wyzwoliła się po ponad czterystu latach spod duńskiej dominacji, a wielu młodych poetów zaczęło odwoływać się do wartości i dziedzictwa znanych za czasów norweskiej świetności. Teatr Det Norske powstał w 1851 roku w Bergen, jednym z jego założycieli był właśnie Ibsen. Po przenosinach do nowego miasta dramaturg miał zamiar współtworzyć scenę, gdzie będą wystawiane nie tylko jego sztuki, ale i innych młodych twórców, którym tak jak jemu zależało na odbudowie norweskiego dziedzictwa kulturowego. Na deskach Det Norske odbyło się wiele premier sztuk Ibsena. W 1857 roku zaproponowano mu posadę szefa teatru Christiania Norske, którą przyjął i powrócił do stolicy Norwegii.

W 1858 roku ożenił się z poznaną rok wcześniej Zuzanną Thoresen. Z ich związku narodził się syn – Sigurd. Okres 1857-1864 uważa się za najtrudniejszy w życiu Ibsena, ponieważ ponownie musiał zetknąć się z biedą. Jego kolejne sztuki nie odnosiły sukcesów, a z czasem teatr Christiania Norske, którym kierował, zbankrutował. Dzięki sztuce Pretendenci do tronu (1863 rok) udało mu się uzyskać rządowe stypendium, dzięki któremu mógł wyemigrować na południe Europy. Poza przyczynami ekonomicznymi decyzja dramaturga o opuszczeniu ojczyzny podyktowana była również względami politycznymi. Ibsen był rozczarowany brakiem reakcji Norwegii wobec napaści Prus na Danię.

Ibsen wraz z rodziną zamieszkał początkowo w Rzymie, gdzie napisał dwa dzieła, które przyniosły mu europejski rozgłos – Brand (luźno oparty na wydarzeniach wojny prusko-duńskiej) oraz Peer Gynt (krytycznie odnoszący się do mentalności norweskiej). W 1869 roku ukazało się kolejne wielkie dzieło Ibsena – Związek młodzieży. Dramaturg mieszkał wówczas w Niemczech. Okres spędzony w tym państwie obrodził w kolejne sztuki, które ugruntowały silną pozycję Norwega na europejskiej scenie literackiej.

W 1877 roku napisał Podpory społeczeństwa, sztuka ta uczyniła go sławnym w Niemczech i szybko została przetłumaczona na język angielski. Wkrótce stała się pierwszym dramatem Ibsena wystawianym w Londynie. W 1878 roku powrócił do Rzymu, gdzie ukończył Dom lalki. Wróg ludu (1882), Dzika kaczka (1884), Rosmersholm (1886) czy Oblubienica morska (1888) to niektóre z najsłynniejszych dramatów Ibsena napisanych na emigracji. Takie sztuki jak Hedda Gabler (1890), Budowniczy Solness (1892), Mały Eyolf (1894), Jan Gabriel Borkman (1896) oraz Gdy się zbudzimy spośród zmarłych (1899) zostały napisane już w Norwegii, gdzie Ibsen powrócił na stałe w 1891 roku.

Po powrocie do ojczyzny uchodził za jednego z najznamienitszych mieszkańców Kristianii. W rocznicę jego siedemdziesiątych urodzin norweski Teatr Narodowy został nazwany jego imieniem. W 1901 roku doznał paraliżującego wylewu, w wyniku którego zmarł 23 maja 1906 roku, w wieku siedemdziesięciu ośmiu lat.

Pierwszy okres twórczości Ibsena można nazwać narodowym romantyzmem (od Grobu Hunów po Branda i Peer Gynta), drugi – społeczno-obyczajowym, skierowanym na ukazywanie zakłamania świata mieszczańskiego (od Podpór społeczeństwa do Wroga ludu), trzeci zaś – symbolicznym, ze zwróceniem szczególnej uwagi na portrety psychologiczne bohaterów. To właśnie człowiek był zawsze dla Ibsena najważniejszym, wokół niego zbudowane są wszystkie dzieła Norwega.

George Bernard Shaw napisał o Ibsenie:
Szekspir wprowadził na scenę nas samych, ale nie nasze sytuacje (…) Ibsen wypełnia lukę pozostawioną przez Szekspira. Nie tylko pokazuje nas samych, ale pokazuje nas w prawdziwych sytuacjach (…) I dlatego sztuki jego (…) znacznie głębiej potrafią nas ranić, ale też napełniać gorącą nadzieją wyzwolenia się spod tyranii ideałów, wywołać wizję bogatszego życia w przyszłości.


Twórczość Ibsena:


Dramaty
1850 – Katylina (Catillina)
1850 – Grób Hunów (Kjæmpehøien)
1852 – Noc świętojańska (Sancthansnatten)
1854 – Pani zamku �-strot (Fru Inger til Østeraad)
1856 – Uroczystość na Solhaugu (Gildet paa Solhaug)
1856 – Olaf Liljekrans
1858 – Rycerze Północy (Hærmændene paa Helgeland)
1862 – Komedia miłości (Kærlighedens komedie)
1863 – Pretendenci do tronu (Kongs-Emnerne)
1866 – Brand
1867 – Peer Gynt
1869 – Związek młodzieży (De unges Forbund)
1873 – Cesarz i Galijejczyk (Kejser og Galilæer)
1877 – Podpory społeczeństwa (Samfundets Støtter)
1879 – Nora czyli dom lalki (Et Dukkehjem)
1881 – Upiory (Gengangere)
1882 – Wróg ludu (En folkefiende)
1884 – Dzika kaczka (Vilanden)
1886 – Rosmersholm
1888 – Oblubienica morza (Fruen fra havet)
1890 – Hedda Gabler
1892 – Budowniczy Solness (Bygmester Solness)
1894 – Mały Eyolf (Lille Eyolf)
1896 – Jan Gabriel Borkman (John Gabriel Borkman)
1899 – Gdy się zbudzimy spośród zmarłych (Når vi døde vågner)

Poematy epickie
1859 – Na szczytach gór (Paa Vidderne)
1861 – Terje Wiegen (Terje Vigen)

Wiersze
1871 – Diete



Mapa serwisu: